Anne Frank

Het Achterhuis van Anne Frank is het meest gelezen Nederlandse boek ter wereld. Het is zelfs sowieso één van de meest gelezen boeken ter wereld. Anne Frank schrijft haar indrukwekkende dagboek als jong meisje in het ‘Achterhuis’ in Amsterdam, waar zij met haar familie is ondergedoken. Anne Franks dagboek is een persoonlijk verslag van de oorlog, van de Jodenvervolging en van de lotgevallen van acht mensen die noodgedwongen met elkaar de onderduik moeten doorbrengen. Het is ook het autobiografisch verhaal van een jong meisje dat haar eigen volwassen worden waarneemt. Het Achterhuis is een indrukwekkend literair document.

De omwerkingen die Anne in 1944 op haar dagboek toepast, tonen haar grote talent. Als Anne Frank de oorlog zou hebben overleefd, zou ze ongetwijfeld zijn uitgegroeid tot een grote Nederlandse schrijver. Het onderduikadres van Anne Frank en haar familie wordt verraden. Anne Frank overlijdt in maart 1945 in het concentratiekamp Bergen-Belsen. 

Frankfurt-Amsterdam

Anne Frank wordt geboren in Frankfurt op 12 juni 1929. Zij is de dochter van Otto Frank en Edith Höllander. Het echtpaar had drie jaar eerder ook al een dochterje gekregen: Margot. Uit angst voor de nazi’s emigreert de familie in 1933 naar Amsterdam. Vader Frank opent daar de ‘N.V. Nederlandsche Opekta Maatschappij’ aan de Prinsengracht 263. Het is een fabriekje dat een soort gelatine maakt, waarmee huisvrouwen jam konden bereiden. Als één van zijn werkneemsters treedt Miep Gies in dienst. Na de inval van de Duitsers en de eerste anti-Joodse maatregelen, begint vader Frank de ruimte achter zijn bedrijf geschikt te maken voor bewoning. Op 5 juli 1942 duikt de familie onder in dit ‘Achterhuis’. Ook het gezin van de werknemer Herman van Pels duikt onder in het Achterhuis, gevolgd door de bevriende tandarts Frits Pfeffer. Uiteindelijke bewonen acht mensen de geheime kamertjes. Miep Gies en andere helpers voorzien de onderduikers van eten en spullen.

Dagboek

Opgesloten als ze is, kan de dertienjarige Anne niets anders doen dan schrijven. Ze heeft op haar verjaardag een poesiealbum gekregen. Dat wordt haar dagboek. Naar voorbeeld van de meisjesboeken van Cissy van Marxveldt gaat ze in dit dagboek op den duur brieven schrijven aan fictieve vriendinnen, waarvan ‘Kitty’ de belangrijkste wordt. In haar dagboek vindt Anne een ontsnappingsmogelijkheid uit het onderduikersleven. Uit het dagboek blijkt dat Anne een hele scherpe waarneemster is met de nodige zelfspot.. Op 28 maart 1944 hoort Anne Frank op Radio Oranje Minister Bolkestein spreken. Hij raadt de bevolking aan haar dagboeken en dergelijke goed te bewaren, omdat er na de oorlog een inzameling zal worden gehouden met het oog op publicatie. Anne begint meteen haar oorspronkelijke dagboekbrieven te redigeren en klaar te maken voor publicatie. Er zijn dus verschillende versies van het dagboek. Uit de geredigeerde versies blijkt de geestelijke groei die Anne heeft doorgemaakt evenals haar grote literaire vermogen.

Verraad

De laatste brief uit Annes dagboek is van 1 augustus 1944. Op 4 augustus eisen een Duitse SS-man en drie Nederlandse politie-agenten toegang tot het Achterhuis. De onderduikers zijn verraden. Ze worden weggevoerd. Miep Gies en een andere vriendin weten na afloop van de overval de dagboeken en losse bladen van Anne snel van de vloer te rapen en te verbergen.

De onderduikers worden naar Westerbork gebracht. Van daaruit worden ze getransporteerd naar de vernietingskampen in het oosten. Anne en Margot overleden begin maart 1945 aan tyfus en uitputting in Bergen-Belsen. Moeder Edith Frank sterft in januari al in Auschwitz.

Alleen vader Otto Frank zal de kampen overleven. 

Otto Frank

Nadat Otto Frank op 3 juni 1945 terugkeert in Amsterdam, krijgt hij Annes dagboek van Miep Gies. Hij besluit dat het uitgegeven moest worden, wat uiteindelijk lukt in 1947. Al heel snel volgen verschillende vertalingen. Otto Frank blijft zich de rest van zijn leven inzetten voor de nagedachtenis van Anne Frank en tegen het antisemitisme en het totalitarisme. Otto Frank overlijdt in 1980 op negentigjarige leeftijd. Otto Frank gaat met de overgeleverde dagboekbladen van Anne niet heel evenwichtig om. De eerste uitgave volgt niet de revisies van Anne uit 1944, maar was een combinatie van de twee versies. Pas als in 1986 een wetenschappelijke kritische editie van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie verschijnt, kan worden vastgesteld wat Anne wanneer hefft geschreven. De kritische editie is tot 2001 aangevuld en verbeterd.

Het originele dagboek van Anne Frank bevindt zich in het Anne Frank Huis in Amsterdam.

In het Literatuurmuseum bevinden zich geen handgeschreven documenten van Anne Frank zelf. Wel bevindt zich in het museum correspondentie van vader Otto Frank met Uitgeverij Contact over de uitgave van het dagboek.

Zie voor een overzicht van alle documenten met betrekking tot Anne Frank in het Literatuurmuseum de catalogus. 

Links

www.annefrank.org

www.dbnl.org