Thomas á Kempis

De mysticus Thomas á Kempis wordt als Thomas Hammercken in 1380 in de buurt van Krefeld geboren. Hij volgt de Latijnse School in Deventer en vanaf zijn negentiende wordt hij kanunnik in de priorij van Sint-Agnietenberg in Zwolle. Zijn lange leven brengt hij biddend, mediterend en copiërend door in dat klooster, waar ook zijn beroemde Over de navolging van Christus (De imitationeChristi) ontstaat. Dit werk, vier traktaten over de weg tot God, wordt vele malen herdrukt en is met de bijbel het meest verspreide laat middeleeuwse boek.

Moderne devotie

Aan het eind van de veertiende eeuw komt binnen de katholieke kerk de moderne devotie op, een beweging die zich verzet tegen mistoestanden binnen de clerus en in de leiding van de kerk. Men richt zich op een geestelijk reveil vooral vanuit de woongemeenschappen van de broeders en zusters des ‘Gemeenen Levens’. Deze niet gewijde geestelijken geven onderwijs en zetten zich in voor een verbetering van de leefomstandigheden. De grondlegger Geert Grote benadrukt een direct contact met God door gebed, meditatie en oefeningen. Thomas á Kempis heeft deze houding een levenlang gepraktiseerd.

Regelmaat

Het leven van Thomas á Kempis wordt gekenmerkt door regelmaat: bidden, copiëren, les geven en de mis lezen. Hij vervult enige tijd een leidende rol binnen de monnikengemeenschap, maar al snel blijkt dat hij zich liever wijdt aan de studie dan aan praktische zaken.

Werk

Thomas á Kempis heeft tijdens zijn leven zeker vier keer de bijbel gecopieerd. Hij schrijft sermoenen, brieven, hymen en heiligenlevens. Zijn beroemdste werk is De navolging vanChristus, waarvan het eerste traktaat in 1424 ontstaat. De in heldere en bevattelijke taal geschreven tekst bepleit eenvoud, het afzien van elke vorm van luxe en het direct zoeken van de weg naar God. De navolging wordt immens populair. Nadat het in Augsburg in 1471 – 1472 voor het eerst verschijnt, moet het nadien vaak herdrukt worden. Ook nu nog verschijnen er in diverse talen edities van De imitatione Christi.

Portretgravure Thomas á Kempis

Agnietenberg bij Zwolle, plek waar in de priorij á Kempis kannunik was

De dialogus noviciorum van á Kempis

Titelprent van De imitatione Christi

Monument Thomas á Kempis op de begraafplaats Bergklooster in Zwolle, zijn gebeente rust in de basiliek van Onze Lieve Vrouw in Zwolle

Schrijn

Thomas á Kempis sterft op hoge leeftijd in het klooster waar hij vanaf zijn negentiende heeft gewoond. Hij wordt begraven in een schrijn in de Sint Michaëlskerk in Zwolle. Zijn kist is versierd met drie engelenkoppen en een banderol met het opschrift Reliquiae Pii Thomae a Kempis. In 2006 is zijn gebeente overgebracht naar de Basiliek van Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming in Zwolle.

Reputatie

Thomas á Kempis geldt als een zeer sober, studieus man, die in de late Middeleeuwen en daarna een voorbeeld wordt voor een contemplatief bestaan. Zijn Imitatione is zeer vaak vertaald, in onze contreien bijvoorbeeld door Willem KLoos. Paus Johannes Paulus I werd na een pontificaat van 33 dagen in september 1978 dood aangetroffen met de tekst van Thomas á Kempis in zijn handen.

Het Literatuurmuseum collectioneert brieven, foto’s, documenten, manuscripten, typoscripten en parafernalia van auteurs van na 1750. In de KB bevindt zich een 15^e eeuws handschrift van De imitatione Christi, de wereldwijd verspreide tekst van Thomas á Kempis.

Links