Abel J.
Herzberg

1952

Extra-prijs
Abel Herzberg (1893-1989) ontving de eenmalige extra prijs 1952 van de Jan Campert-stichting voor zijn Kroniek der Jodenvervolging 1940-1945.

Een ‘uitvoerige, zeer bewogen en daarnaast zeer objectieve beschouwing’, aldus de jury. ‘Een meesterlijk geschrift door zijn conciesheid, gedocumenteerdheid, objectiviteit en bewogenheid tezamen’ dat een ‘uitzonderlijke erkenning’ verdient. 

 

Kroniek der Jodenvervolging 1940-1945 behoorde tot de eerste Nederlandse getuigenissen van de Holocaust. Het verscheen in 1950 als deel 3 in de reeks Onderdrukking en verzet. Nederland in Oorlogstijd, onder redactie van J.J. van Bolhuis, C.D.J. Brandt, H.M. van Randwijk en B.C. Slotemaker.  

 

‘Een beheerste beschrijving van de ondergang der Joodse Nederlanders’, kopte Trouw. ‘Het valt niet mee, het lezen van de kroniek der Jodenvervolging door mr. Herzberg (…) tot een einde te brengen. Het is te huiveringwekkend, te wreed, te gemeen. En toch zegt Herzberg meer dan één keer, dat hij een verdere beschrijving de lezers wil besparen.’ 

 

‘Zij die de martelingen van de jaren 1940 tot 1945 hebben doorstaan of van dichtbij hebben gezien, die de kampen hebben overleefd en aan de gaskamers zijn ontsnapt, spreken daar liefst niet over,’ schreef het Algemeen Handelsblad. ‘De wonden zijn nog niet geheeld en het is pijnlijk haar opnieuw open te rijten. Daardoor weten wij nauwelijks, hoe ontzettend het leed, dat de Joden is aangedaan, is geweest. En toch is het nodig dat wij weten, dat vooral het nageslacht zal weten. Niet om de haat levend te houden, niet om te zinnen op wraak, maar opdat Nederland, opdat de wereld, eensgezind zal besluiten: dat nooit meer! Nu zullen wij weten: de kroniek van het leed is verschenen. Moge zij veel worden gelezen; zij is het waard; in meer dan één opzicht. Om hetgeen mr. Herzberg vertelt en om de wijze, waarop hij het doet. Als het een roman was, zouden wij zeggen: het is een mooi boek. Maar het is geen roman, het is een relaas van schrijnende realiteit.’ 

 

In 1946 had advocaat Abel Herzberg zijn Amor fati uitgebracht, zeven opstellen over concentratiekamp Bergen-Belsen, waar hij en zijn vrouw Thea Loeb van 11 januari 1944 tot 9 april 1945 gevangenzaten. Het boek werd bekroond met de Dr. Wijnaendts Francken-prijs in 1949. Zijn dagboek – dat hij in het kamp bijna dagelijks bijhield – verscheen in 1950 onder de titel Tweestromenland.  

Jury 

De jury bestond uit Bert Bakker, J. Hulsker en Martinus Nijhoff. Aan de extra  prijs was een bedrag van 500 gulden verbonden. De reguliere prijzen werden in 1952 niet toegekend. De andere laureaten van de bijzondere en extra prijzen waren Maria Dermoût, Pierre H. Dubois, Bert Voeten en Theun de Vries.

 

Uitreiking

De prijsuitreiking vond plaats op vrijdagavond 19 december 1952 in de raadzaal in Den Haag, bij de aanvang van de ontvangst die het gemeentebestuur aanbood ter gelegenheid van de tweede conferentie der Nederlandse letteren. 

 

Meer lezen over Abel J. Herzberg

 

Credits portretfoto: Collectie Spaarnestad / Nationaal Archief

Word vriend van het museum en maak nieuwe tentoonstellingen mogelijk! Help het museum