Leo
Vroman

De P.C. Hooft-prijs 1964 voor het oeuvre van Leo Vroman werd toegekend op voordracht van een jury bestaande uit Hans Andreus, Ad den Besten (voorzitter), Piet Calis, Ed. Hoornik, Harriët Laurey, Adriaan Morriën, Nel Noordzij en H.G. Kompen (ambtelijk secretaris). Aan de P.C. Hooft-prijs is een bedrag verbonden van 5.000 gulden.

Leo Vroman (Gouda, 10 april 1915 – Fort Worth, 22 februari 2014), was de jongste zoon uit een Joods gezin. Zijn vader was natuurkundeleraar en zijn moeder wiskundelerares. Na de HBS ging Leo Vroman biologie studeren in Utrecht. Tijdens zijn studententijd ontmoette hij Georgine Maria (Tineke) Sanders, met wie hij zich hetzelfde jaar nog verloofde. Na de inval van de Duitsers nam Vroman op 14 mei 1940 met een zeilboot de wijk naar Engeland. Van daaruit reisde hij door naar het voormalige Nederlands-Indië. Tijdens de Japanse bezetting belandde Vroman als krijgsgevangene in verschillende interneringskampen op Java en later in Japan. Na de bevrijding vertrok hij naar de Verenigde Staten waar hij een baan kreeg als onderzoeker op het gebied van bloedstolling. In 1947 kwam Tineke, met wie hij al die tijd verloofd was gebleven, naar Amerika. Ze trouwden de volgende dag en kregen twee dochters. Sinds 1951 is Vroman Amerikaans staatsburger. Hij promoveerde in 1958 en was vanaf 1965 verbonden als hematoloog aan het Veterans’ Administration Hospital in Brooklyn NY. In zijn Utrechtse studententijd ontwikkelde Vroman zijn tekentalent. Hij schilderde decors, tekende strips en illustreerde boeken van anderen. In 1946 debuteerde hij met de bundel Gedichten. Ook schreef hij verhalen, zoals De adem van Mars (1956) en Snippers van Leo Vroman (1958).

Leo Vroman kreeg verschillende prijzen, naast de P.C. Hooft-prijs: de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs, twee keer de Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam, de Bijenkorf-poëzieprijs, de Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet en de VSB-poëzieprijs voor Psalmen (1995). In 1989 kreeg hij een eredoctoraat in de letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Door Kees Fens werd hij ooit ‘de vlakbijste dichter van Nederland’ genoemd.

Fragment uit het juryrapport

Volgens de jury kan Vromans poëzie tot het beste worden gerekend dat onze moderne literatuur heeft voortgebracht. ‘De poëzie van Vroman bezit een volstrekt eigen toon en zij geeft uitdrukking aan een unieke wereld van voorstellingen, gedachten en gevoelens, waarin het meest fantastische met het meest concrete is verbonden.’ 

Uitreiking

De prijs werd op 24 mei 1965 uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Ridderzaal van het Muiderslot, drie dagen na de sterfdag van de naamgever van de prijs, de dichter P.C. Hooft (1581-1647), onze grootste renaissancedichter. De prijs werd uitgereikt door minister van Cultuur Maarten Vrolijk. ‘Uw betekenis als dichter schuilt in het vermogen om de elementen van het leven, van uw leven vooral, zo bijeen te brengen dat er een poëzie ontstaat die verrast en ontnuchtert, die bewondering en wrevel wekt, die speels is en fantastisch, hard en teer,’ sprak de minister. De actrice Elisabeth Andersen las voor uit het werk van Pieter Corneliszoon Hooft en van Vroman.

‘Ik ben diep onder de indruk van mijn eigen werk,’ sprak Vroman in zijn dankwoord. ‘Erg bedankt: ik vind het ontzettend aardig.’

Meer lezen over Leo Vroman

• Leo Vroman was eigenzinnig, nieuwsgierig, geestig. Zijn werk heeft een unieke speelse toon en fantasie, hij schrijft even onbekommerd over de dood als over zijn liefde voor het leven.​ Bekijk de online tentoonstelling over zijn leven en werk.

• In gevangenschap dacht Leo Vroman nog elke dag aan zijn Tineke – en schreef over haar. Op velletjes papier niet veel groter dan een handpalm. Lees het artikel van Philip Huff.

• Misschien is het beter om niet te kunnen lezen wat Vroman als Japans krijgsgevangene in zijn dagboek over de oorlog schreef. Lees het artikel van Ellen Deckwitz.

• In het Literatuurmuseum bevinden zich vijf (zelf)portretten van Leo Vroman. Bekijk ze allemaal in de Schrijversgalerij.

Credits portretfoto: Rob Bogaerts / Nationaal Archief