Marcellus Emants

Veertien jaar oud is Marcellus Emants als dit portret gemaakt wordt. Licht wantrouwend kijkt de ongemotiveerde scholier, die van vader jurist moet worden, de kijker aan. Het portret is geschilderd door Martinus Wilhelmus Liernur, die net als Emants uit Den Haag kwam. Maar kwam Liernur uit een kunstzinnige familie – zijn broer was graveur en tekenaar, en ook zijn neef maakte naam als schilder – Emants stamt uit een prominente en gefortuneerde juristenfamilie. 

Als zijn vader een kleine tien jaar na de voltooiing van dit portret overlijdt, breekt Emants direct zijn rechtenstudie af. De aanzienlijke erfenis stelt hem in staat de rest van zijn leven te wijden aan literatuur en reizen. Hierin lijkt hij op Willem Termeer, de hoofdpersoon van zijn bekendste roman Een nagelaten bekentenis (1894), die ook van een erfenis leeft.

Maar daar houdt de vergelijking wel op, want Een nagelaten bekentenis doet verslag van de moord van Termeer op zijn vrouw. Een boek dat niets van zijn zeggingskracht heeft verloren – ook vanwege de manier waarop Emants het perspectief (het boek is in de ik-vorm gesteld) gebruikt om ons meelij te doen krijgen met de moordenaar. Het was allemaal de schuld van erfelijke factoren…

Dankzij Emants’ financiële onafhankelijkheid kan hij het zich veroorloven zich voluit over te geven aan zijn pessimistische levensfilosofie. Hij is ervan overtuigd dat ieder mens zichzelf misleidt en misleiden móét, om het ongelukkige leven aan te kunnen. Hoewel Emants en zijn radicale pessimisme veel weerstand wekte in zijn tijd, staat hij nu nog bekend om zijn scherpe psychologische portretten en zijn effectieve, onopgesmukte taalgebruik.