Maria Barnas

‘Sommigen denken dat ik gitaar speel in die tekening, maar ik kan helemaal niet gitaar spelen’, zegt schrijver en beeldend kunstenaar Maria Barnas. ‘Ik houd hier heel onhandig een kwast vast.’

Aanvankelijk wilde ze iets anders maken: een dik geverfd olieverfschilderij op doek. Omdat ze steeds vergat hoe ze eruitzag – ‘wat wel vreemd is, want ik kijk best vaak in de spiegel, tenminste elke dag’ – zette ze een spiegel neer. En daarin kijkend, ontdekte ze dat ze er al was. Ze hoefde er alleen nog maar een lijn omheen te zetten. Tegelijk ontdekte ze dat een dergelijke weergave niet klopt. Je hoeft maar een oog dicht te knijpen en het beeld verandert, de arm te heffen en het beeld verschuift. Zo’n momentopname is dus eigenlijk geen kloppende weergave. Wat de kijker hier ziet, is slechts een reactie. Een reactie die Barnas had op zichzelf, op haar aanwezigheid in de spiegel.

Hoe taal en afbeeldingen de werkelijkheid vormen en vervormen is een thema in Barnas’ werk. Is het verschil tussen een object en hoe dat object gezien wordt zichtbaar te maken? Als je een hoofd verft op een spiegel, en dat zelfportret noemt, dwing je de kijker jou erin te zien, maar ook zijn eigen gezicht. Wiens zelf zien we hier? Het hoofd kijkt wat afwerend, wil de kunstenaar het ‘zelf’ niet tot object maken en vastleggen? Wil zij zeggen: als je naar me kijkt ben ik wat jij van me maakt?

Voor Barnas is ultieme kunst helemaal niet als kunst bedoeld, maar een kwestie van geïsoleerde schoonheid. Echte fantasie bestaat volgens haar niet, maar is een complexe samenstelling van wat er al is. Die opvatting strookt geheel met haar beeldend werk en dit zelfportret weerspiegelt die opvatting.