‘Wegens zijn hele opzet, wegens zijn theoretische uitgangspunten; wegens zijn practische realisering, wegens de ernst en het integere schrijversgeweten dat uit elk onderdeel ervan spreekt, is Praag schrijven, ondanks alle kritiek die men er ook tegen in kan brengen, een belangrijk en uitzonderlijk boek in de hedendaagse Nederlandse literatuur,’ klonk de verdedigende conclusie van de jury.
De schrijver weigerde de prijs in ontvangst te komen nemen, nadat Paul de Wispelaere, die in de jury zat, stevige kritiek had geuit in dagblad Het Vaderland. Robberechts schreef aan het bestuur: ‘Ik veronderstel dat het niet de bedoeling van de Jan Campertstichting is geweest met Praag schrijven een tekst te bekronen die van kwade trouw getuigt. Maar ook al staat het jurylid De Wispelaere alleen met zijn aantijging, het bijwonen van de uitreiking kan in die omstandigheden alleen maar pijnlijk zijn voor de belasterde.’
‘In mijn land zijn nog niet eens de noodzakelijke voorwaarden vervuld voor een menswaardige maatschappij.’ – dat was de zin die De Wispelaere niet was bevallen. De Volkskrant vroeg Robberechts om een reactie:
Tot die noodzakelijke voorwaarden (…) reken ik onder andere collectief bezit van de produktiemiddelen, zelfbeheer, volledige tewerkstelling met afbouw van de oorlogseconomie. Ik stel nu vast dat die voorwaarden niet vervuld zijn in mijn land, en daarom kan ik nu, evengoed als vijf jaar geleden (tijdens de Praagse lente), en te goeder trouw de gewraakte zin herhalen. Blijkbaar kunnen bepaalde lezers zich niet eens inbeelden dat iemand ‘vanuit het besef van zijn uitzonderlijk bevoorrechte en vrije positie als Westeuropees schrijver’ (De Wispelaere) een dergelijke bewering te goeder trouw voortbrengt. Maar dit zegt meer over hun ideologie dan over mijn oprechtheid.
‘Het hele werk van Daniël Robberechts staat nadrukkelijk in het teken van de problematische relatie tussen schriftuur en realiteit,’ schreef de jury. Praag schrijven was een essayistisch dagboek. Robberechts construeerde een tekstbeeld van een stad waar hij nooit geweest was, anders dan bij zijn vorige boek Aankomen in Avignon (1970). Zijn materiaal bestond uit teksten en documenten van en over Rilke en Kafka (geboren in Praag), historische en geografische teksten en oude ansichten van zijn vader. ‘Zijn persoonlijke, subjectieve ingreep bestaat in het selecteren en combineren (…) en het maken van kritische reflecties, die dit montagewerk begeleiden’, aldus de jury.
Terwijl hij eraan schreef brak de Praagse lente uit. ‘Van dat moment af luidt het: “Dit geschrift bevindt zich onverbiddelijk gecompromitteerd met de gebeurtenissen in de wereld. Dit schrijven slaagt en faalt samen met allerlei andere ondernemingen.” Merkwaardig is dat de politieke bewustwording van de auteur op deze manier structureel in de opbouw van de tekst wordt uitgedrukt. Maar het blijft Praag schrijven: ook aan de actuele gebeurtenissen neemt Robberechts, in de beslotenheid van zijn Vlaamse werkkamer, niet daadwerkelijk deel. Ook hiermee is hij slechts via teksten verbonden. Daarom komt het erop aan deze teksten kritisch te hanteren en op hun realiteitswaarde te toetsen. Door de aangewende methode wordt aldus onder meer de woekering van de journalistieke berichtgeving ter discussie gesteld, de betrouwbaarheid van interviews onderzocht, de onmogelijkheid zelfs de ogenschijnlijk eenvoudigste taferelen accuraat te beschrijven overtuigend gedemonstreerd.’
Toen Robberechts in 1965 de Dirk Martensprijs in ontvangst nam noemde hij zich nog ‘de meest bekroonde onuitgegeven auteur’. Hij publiceerde veelvuldig in tijdschriften en kreeg in 1963 ook de Arkprijs voor het Vrije Woord. In 1968 verscheen zijn debuutroman De labiele stilte. Het omvangrijke Praag schrijven (1975) was zijn zesde boek. Het kwam uit in de Raster-reeks bij De Bezige Bij. Stukken waren in het tijdschrift Raster voorgepubliceerd. Leeuwarder Courant-recensent Ab Visser signaleerde al in 1973 een ‘uitstekende brief over Praag, met behartenswaardige opmerkingen aan het adres van de verwende Westerse, linkse jeugd’.