Maurice
Gilliams

1969

Constantijn Huygens-prijs

De Vlaamse schrijver en dichter Maurice Gilliams (1900-1982) heeft de Constantijn Huygens-prijs 1969 gekregen voor zijn oeuvre.

De jury ziet Gilliams – die ook schreef onder de pseudoniemen Floris van Merckem en Gri-Majeur – in de eerste plaats als dichter, ‘niet omdat hij in hoofdzaak gedichten schreef, hetgeen het geval niet is, maar omdat de poëzie, ook in andere uitingen, het wezen van zijn werk uitmaakt’.

Zijn oeuvre is verfijnd en kenmerkt zich door een uitzonderlijk eigen geluid, aldus de jury. ‘Elke schriftuur van Gilliams is zowel zelfexpressie als zelfverkenning’. Het is ‘naar omvang niet zeer uitgebreid als gevolg van een uiterst strenge zelfkritiek, een geestelijke discipline, die men wel als ascese mag kenschetsen. Het is de uiting van een aristocratische geest, die naar niemands gunst dingt, maar evenmin afzijdig staat van een werkelijkheid, welke zelden zo tot in de kern door de verbeelding is getroffen als bij hem’.

‘Elke schriftuur van Gilliams is zowel zelfexpressie als zelfverkenning’

Maurice Gilliams brak in 1936 door met de roman Elias of het gevecht met de nachtegalen, dat in 1943 werd heruitgegeven en in 1968 toe was aan een zesde druk. De sterk autobiografische roman is vergeleken met het proza van Rilke en Alain Fournier, en met de verhalen van de surrealisten. Ook de novelle Winter te Antwerpen uit 1953 werd veel gelezen, en in 1955-1959 verschenen vier delen verzamelde werken: Vita Brevis I-IV, met daarin onder andere de essays De man voor het venster, De kunst van de fuga en – over Paul van Ostaijen – Een bezoek aan het prinsengraf.

In zijn dankwoord zei Gilliams dat de prijs hem ‘als een emmer water’ op het hoofd was gevallen. En in de kranteninterviews: ‘Hebt ge wel eens een kanarie gezien die beroemd wil worden? Of een hond of een olifant? Ik weet zeker dat een man als Beethoven in ’t diepst van zijn ziel nooit bezig is geweest met beroemd worden. Dat het hem geen lor kon schelen toen hij zijn meesterwerken schiep. Nee, wat de jagers naar roem betreft zou ik willen zeggen: behandel de dieren met zachtheid.’