Jo Boer

Elisabeth (Bep) Eskes-Rietveld is de oudste dochter van de beroemde De Stijl-architect en -meubelontwerper Gerrit Rietveld. Aangestoken door haar vaders creativiteit gaat ze tekenen en schilderen en in de jaren twintig kreeg ze schilderles van Charley Toorop. Net als Jo Boer, die na de zoveelste ruzie met haar moeder bij de bekende schilderes inwoonde.

Zouden Boer en Eskes-Rietveld in contact zijn gebleven? Eskes-Rietveld werkte niet in opdracht, maar portretteerde alleen diegenen die haar interesseerden. Als ze Boer in 1989 vastlegt, heeft die een avontuurlijk en onrustig leven achter de rug. Ze woonde langdurig in Noord-Afrika en Frankrijk, werkte tijdens de oorlog voor de Royal Navy, erna op de Nederlandse ambassade in Parijs.

In de jaren dertig begon Boer uit verveling te schrijven als ze door ziekte veel moet liggen. Ze debuteerde in 1938. Per toeval, uit geldnood. In 1948 ontving Boer de Vijverbergprijs voor Kruis of munt. Bordewijk, die in de jury zat, was onder de indruk van deze roman, die hij ‘een meesterwerk’ noemde: ‘De roman van Jo Boer is een werkstuk van een gehalte als men maar zelden in de galerijen der kunst zal ontmoeten. Het beklemt, maar het boeit, het is verschrikkelijk, maar het is machtig.’

Boer raakte de decennia die volgden als schrijfster in de vergetelheid. Kees van Kooten vertelt in 2010 in de uitgave Letter van het Literatuurmuseum dat zijn moeder een groot liefhebber was van Boers werk: ‘Haar leven lang heeft zij tegen mij gezegd dat zij Kruis of munt van de schrijfster Jo Boer zo verschrikkelijk mooi vond. En ik, druk druk druk, heb dat nooit kunnen beamen. Pas een jaar na haar dood heb ik, uit haar boekennalatenschap, Kruis of munt van Jo Boer gelezen. Een werkelijk schitterende, ontroerende psychologische roman. Postuum kon ik het volkomen met mijn moeder eens zijn.’

In het najaar van 2020 is Kruis of munt opnieuw uitgebracht. Tijd voor een herontdekking.