A.L.G. Bosboom - Toussaint

Anna Louisa Geertruida (‘Truitje’) Bosboom-Toussaint is in haar tijd één van de belangrijkste schrijvers. Haar historische romans zijn zeer populair. De schrijfdrang van Bosboom-Toussaint is fenomenaal. Vanaf heel jonge leeftijd publiceert zij werk na werk. Ze is bevriend met de belangrijkste schrijvers van haar tijd, maar behoudt toch altijd een onafhankelijke positie.

Alkmaar en Harlingen

Anna Louisa Geertruida (‘Truitje’) Bosboom-Toussaint wordt op 16 september 1812 geboren in Alkmaar. Haar ouders stammen af van Hugenoten uit Frankrijk. De relatie tussen Truitje Bosboom-Toussaint en haar moeder is slecht. Ze wordt daarom in Harlingen ondergebracht bij haar grootmoeder. Daar gaat ze ook naar school. Heel jong ontdekt ze al de historische romans van Walter Scott en Jacob van Lennep, die grote invloed op haar zouden uitoefenen.

Eerste verhalen

De eerste werken van Bosboom-Toussaint staan duidelijk onder die invloed, zoals blijkt uit de roman De Graaf van Devonshire. Ze valt op als haar verhaal ‘Amalgro’ in 1837 wordt opgenomen in een verzamelbundel. De criticus E.J. Potgieter prijst haar stijl en roept haar op een historische roman te schrijven die in de Nederlanden speelt.

Het Huis Lauernesse

De eerste grote ‘vaderlandse’ historische roman van Bosboom-Toussaint is Het huis Lauernesse uit 1840. Het speelt in de zestiende eeuw tijdens de reformatie. De roman schetst de tweespalt die de geloofstwisten veroorzaken tussen families van gewone mensen. Zelf is Bosboom-Toussaint van calvinistische richting, maar ze probeert in haar roman alle stemmen gelijkwaardig te behandelen en waarschuwt daarmee tegen te veel radicalisme in het geloof.

Stormachtig liefdesleven

Terwijl Bosboom-Toussaint naam maakt als schrijfster, ontwikkelt haar liefdesleven zich allesbehalve kabbelend. Via Potgieter leert ze de dichter J.P. Hasebroek kennen op wie ze verliefd wordt. Die liefde wordt echter niet beantwoord.

Daarna ontmoet ze Reinier Bakhuizen van den Brink, redacteur van De Gids. Ze verloven zich, maar de verloving wordt na vijf jaar afgebroken omdat Bakhuizen van den Brink financieel aan de grond zit en ondertussen een geheime relatie onderhoudt met een vrouw in Luik. Uiteindelijk ontmoet ze in de schilder Johannes Bosboom haar echtgenoot. Voor haar huwelijk met Bosboom krijgt ze alsnog een huwelijksaanzoek van Hasebroek, dat ze afwijst.

Majoor Frans

Het bekendste boek van Bosboom-Toussaint is zonder twijfel Majoor Frans uit 1874. Het gaat over een meisje dat als jongen wordt opgevoed. Het boek wordt een groot succes en beleeft vele herdrukken. Bosboom-Toussaint heeft zelf altijd ontkend dat haar roman bedoeld was als bijdrage aan de vrouwenemancipatie. Echt radicaal is de strekking van het boek uiteindelijk ook niet. Aan het einde trouwt de onafhankelijke ‘Frans’ heel burgerlijk, maar ze houdt haar (financiële) onafhankelijkheid.

Onafhankelijk

Bosboom-Toussaint is zelf ook haar hele leven onafhankelijk gebleven. Ze kent de belangrijkste schrijvers van haar tijd persoonlijk, maar ze behoudt haar eigen koers zowel in de literatuur als in geloofszaken. In 1862 raakt ze verwikkeld in een openbaar debat met Busken Huet over de moderne theologie. De twist moet uiteindelijk worden gesust door Potgieter. Het debat bewijst wel dat ze door haar mannelijke collega’s serieus wordt genomen. Daarmee is ze als vrouw in de negentiende eeuw een uitzondering.

Geertruida Bosboom-Toussaint overlijdt op 13 april 1886 in Den Haag.

In de Collectie Bosboom-Toussaint van het Literatuurmuseum bevinden zich handschriften van de historische roman Het huis Honselaarsdijk in 1638 en van de novelle Don Abbondio II. Daarnaast bevat de collectie brieven van Bosboom-Toussaint aan prominente tijdgenoten, zoals Reinier Bakhuizen van den Brink, Hendrik Jan Schimmel, Eliza van Calcar en Isaäc da Costa.

Zie voor een overzicht van alle documenten van Bosboom-Toussaint in het Literatuurmuseum de catalogus.

Links

www.literatuurgeschiedenis.nl

Werk van A.L.G. Bosboom-Toussaint bij het Project Laurens Jz Coster

www.dbnl.org