Henk
Barnard

Uit Barnards boeken spreekt ‘verzet tegen de manier waarop met mensen wordt gesold’, schreef de jury. ‘Barnard kiest die onderwerpen niet uit ideologische bedilzucht of betweterij, maar uit menselijkheid’ en zijn ‘pregnante stijl’ beleert niet, maar laat zijn lezers samen met de hoofdfiguur bewust worden van de ontwikkelingen in Mozambique.  

In Laatste nacht in Jeque (1979) komt de 11-jarige Raul in contact met Frelimo-strijders, die vechten voor de onafhankelijkheid van Mozambique. Algauw raken zijn familie en dorpsgenoten betrokken bij de strijd tegen de Portugese kolonisatoren. Als hij op verkenningstocht gaat ontdekt hij een uitgemoord dorp, en de gewelddadige strijd blijft doorgaan. In de bevrijde delen brengt de onafhankelijkheid ook nieuwe uitdagingen: zijn dorpsgenoten moeten de oude plantages gaan bebouwen met groenten voor eigen gebruik, en als de Portugese missionaris is gevlucht voor het oprukkende leger leert Raul zijn oudere dorpsgenoten lezen en schrijven. 

Een aangrijpend boek dat niemand onberoerd kan laten, schreef Peter van den Hoven in het begeleidend essay. ‘Ondanks de tamelijk sobere manier van vertellen is het verhaal dermate overtuigend dat het de lezer onverbiddelijk plaatst in het midden van een strijd waarbij hij hoe dan ook tot een keuze gedwongen wordt.’ Barnard wil de actualiteit niet weghouden bij kinderen, zei hij in een interview met Van den Hoven. ‘Ik vind dat kinderen al vroeg moeten leren vragen stellen, op zoek moeten leren gaan om informatie op te zoeken zodat ze weerbaar worden en aan onze volwassenwereld gaan twijfelen. Dat ligt aan mijn laatste boeken ten grondslag: een handreiking om zelfstandiger te leren nadenken en handelen.’  

‘Henk Barnard schrijft beslist geen politiek pamflet, voor kinderen verklaard. Of een geschiedenisles,’ schreef Jan Paul Bresser in de Volkskrant. ‘Hij heeft gezien dat kinderen in Mozambique net als kinderen hier de eigen hoogte van hun werkelijkheid bepalen. Kwetsbaar en vragend en verwonderend en struikelend. (…) Barnard is er ’n meester in om die breekbaarheid, dat verstoren van evenwicht en dagelijkse gewoonte, dat wakker worden van Raul tot verhaal te maken.’ 

Henk Barnard schreef voor de kinderpagina van Het Vrije Volk. Nadat hij kinderprogramma’s had geregisseerd, reisde hij als documentairemaker voor IKON naar midden- en zuidelijk Afrika, Suriname en Vietnam, op zoek naar de gevolgen van koloniale onderdrukking en uitbuiting. Na 1970 schreef hij geëngageerde jeugdboeken als De Marokkaanen de kat van tante Da (1972, Gouden Griffel) en Kon hesi baka (Kom gauw terug) (1976, Gouden Griffel). 

De illustraties van Reintje Venema tonen hoe bij het onderdrukte volk een nieuw zelfbewustzijn groeit door de manier waarop de bevolking zich organiseert, schreef Els de Groen in het Algemeen Dagblad. 

Jury 

De jury bestond uit Gerrit Borgers, Paul Biegel, Pierre H. Dubois, Miep Diekmann, Jacques den Haan, André Matthijsse, Harry Scholten en Paul de Wispelaere. Aan de Nienke van Hichtum-prijs is een bedrag van 4.000 gulden verbonden. 

Uitreiking

De uitreiking vond plaats op woensdagavond 19 december 1979 in het Haagse stadhuis. 

Credits portretfoto: Jac. de Nijs / Anefo / Nationaal Archief