Jan Fabricius
(1871-1964)Tijdgenoot en (bijna) evenknie van Herman Heijermans: Jan Fabricius schreef ook toneel dat hij situeerde in een wereld die hij kende: het boerenland in Groningen, Drenthe, of de planterswereld van Nederlands-Indië. Zijn zoon zou als romanschrijver nog succesvoller worden, maar ook Jan kon zijn wereld en tijd met overtuiging neerzetten.
Jan Fabricius
door Piet van der Hem (1885-1961)Toneelschrijver Jan Fabricius was van eenvoudige komaf en hielp zijn vader als letterzettersmaatje bij de Provinciale Drentsche en Asser Courant. Als twintigjarige vertrok hij naar een grote drukkerij in Nederlands-Indië, waar hij snel carrière maakte. Via de drukkerij vond hij zijn weg naar de redactiekamer. Zo was hij medeoprichter en redacteur van de Preanger-bode. Na tien jaar kwam hij wegens ziekte terug naar Nederland, waar hij als hoofdredacteur en directeur verbonden was aan diverse bladen.
Zijn zoon Johan Fabricius, bekend van De scheepsjongens van Bontekoe, vertelt dat acteur Frits Bouwmeester – broer van de beroemde Louis Bouwmeester – ooit bij zijn vader informatie kwam inwinnen over ‘Indische toestanden’ voor zijn tournee op Java. ‘Schrijf een stuk voor me, Jan, ik speel het,’ zou hij tijdens dat gesprek hebben gezegd; hij ‘voelde intuïtief de toneelschrijver in de journalist. Hij zou zich niet vergissen in het natuurtalent van mijn vader.’ Jan Fabricius schreef in totaal drie ‘Indische stukken’, die door het Rotterdamsch Tooneel honderden keren werden opgevoerd: Met den handschoen getrouwd, Eenzaam en De rechte lijn.
Later schreef Fabricius in Parijs juist stukken over de boerenmilieus van Drenthe en Friesland: Onder één dak en Ynske. En weer terug in Nederland zou hij nog veel succesvolle stukken schrijven. In de crisisjaren en de Tweede Wereldoorlog nam zijn bekendheid af, waarop hij zich in Engeland vestigde.
Piet van der Hem behoorde als schilder in zijn jonge jaren met Piet Mondriaan, Jan Sluyters en Leo Gestel tot de Amsterdamse luministen, de stroming die, uitgaande van het Franse impressionisme, vernieuwingen in de Nederlandse kunst bracht. Daarna was hij illustrator en politiek tekenaar. Zijn grote vaktechnische bekwaamheid maakte hem een veelgevraagd en succesvol society-portrettist. Ook prominenten als Mata Hari en actrice Fie Carelsen werden door hem geportretteerd.