Anaïs
Van Ertvelde

Haar essay laat de jury anders kijken naar wat ze dachten te kennen: handicap. ‘Geen beperking, wél een bevrijding.’ De jury prijst Van Ertvelde omdat ze ‘niet alleen de crip theorie introduceert in ons taalgebied, ze herziet ook de taal die we erfden om over lichamen te praten. En met die taal verandert ze ons denken. Handicap is een essay waarvan we hopen dat iedereen de kans krijgt om het te lezen.’

In Handicap: een bevrijding (2024) benadert Van Ertvelde handicap als een politieke conditie, een zienswijze die de mogelijkheid biedt om radicaal anders naar onze samenleving te kijken. Op scherpe wijze onderzoekt ze wat de samenleving ons wil vertellen over handicap, en hoe dit onze blik ongemerkt beïnvloedt over het hele scala: identiteit, kunst, seksualiteit, intimiteit, werk, burn-out, burgerschap en verzet. In een intieme en confronterende zoektocht vraagt Van Ertvelde zich af hoe ze kan thuishoren in een wereld die haar niet vanzelfsprekend accepteert.

‘Haar boek is een pamflet, een aanklacht tegen het feit dat ze altijd maar weer moet uitleggen waarom haar lichaam anders is,’ schreef de Volkskrant. Van Ertvelde ontworstelde zich aan de dynamiek van autobiografisch verhaal met antwoorden voor de nieuwsgierige lezer, zegt ze in diezelfde krant: ‘Ik wilde het eens omdraaien. De lezer vragen stellen. Als ik naar de wereld kijk, en hoe we die inrichten, heb ik daar namelijk best wat vragen over.’

In One World Magazine gaat ze verder in op de politieke lading van haar essay: ‘Als we mensen met een handicap echt in de samenleving willen integreren, brengt dat een politieke vraag naar voren: in hoeverre zijn we bereid ons systeem aan te passen? Enerzijds gaat het over de stoelen, de trap of bijvoorbeeld een brandalarm voor dove mensen met licht in plaats van geluid. Anderzijds daagt handicap uit hoe we ons leven inrichten. Hoezo moeten we allemaal vijf dagen per week acht uur werken? En als je dat niet kan, doe je dan niet meer mee? Dat zijn confronterende vragen. Handicap biedt ruimte om radicaal anders over het systeem na te denken.’

Anaïs Van Ertvelde (1988) debuteerde in 2017 met Vuile lakens, na een gelijknamige podcastserie met Heleen Debruyne. Van Ertvelde doet onderzoek naar de geschiedenis van lichaam, handicap en seksualiteit aan de Universiteit Leiden, en doceert Beeldanalyse aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Naast haar wetenschappelijke publicaties schrijft ze essays, opiniestukken en columns.

Jury

De jury onder voorzitterschap van Valérie Drost bestond uit Jeroen Dera, Layla El-Dekmak, Rashif El Kaoui, Laurens Ham, Helma van Lierop, Mathijs Sanders, Jeannette Smit en Sarah Vankersschaever. Aan de prijs is een bedrag van 6.000 euro verbonden.

Uitreiking

De J. Greshoff-prijs wordt met de andere Haagse Literatuurprijzen uitgereikt door wethouder Saskia Bruines op 25 januari 2025. De uitreiking vindt plaats tijdens het internationale literatuurfestival Writers Unlimited in de Koninklijke Schouwburg.