Douwe
Draaisma

‘Waarom zijn we vrijwel alles vergeten wat voor ons derde of vierde gebeurde? Hoe komt het dat geuren zulke vroege herinneringen losmaken? Waarom hebben we zo’n feilloos geheugen voor krenkingen? Waarom lijkt het leven sneller te gaan als je ouder wordt?’ Het zijn vragen over het autobiografische geheugen – onze intiemste metgezel – die Draaisma in Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt wil beantwoorden.  

Het autobiografische geheugen is de plaats waar we onze persoonlijke lotgevallen optekenen, het register dat we raadplegen om gebeurtenissen uit ons leven te herinneren. Drie factoren uit het nog jonge psychologisch onderzoek naar het autobiografisch geheugen komen daarbij aan bod: telescopie, reminiscentie-effect en fysiologische lichaamsklokken.  

Draaisma gebruikt gevalsbeschrijvingen uit de psychologische praktijk, maar ook een fotoserie van een Berlijns echtpaar, dagboeken en autobiografische teksten uit de wereldliteratuur, zoals de memoires van Edith Wharton, Virginia Woolf en Vladimir Nabokov, romans als Guy Mannering, David Copperfield, De Toverberg en À la recherche du temps perdu en de dichtbundel Autodroom van Achterberg.  

‘Een briljant boek over vragen die we ons allemaal wel eens hebben gesteld, geschreven met de elegantie van een wetenschapper die zich voor iedereen begrijpelijk kan maken omdat hij zijn vak tot in de toppen van zijn vingers beheerst,’ schreef Ger Groot in De Groene Amsterdammer.

Douwe Draaisma is hoogleraar geschiedenis van de psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij publiceerde de essays Het verborgen raderwerk. Over tijd, machines en bewustzijn (1990) en Een laboratorium voor de ziel (1992) en promoveerde in 1993 op het proefschrift De metaforenmachine. Een geschiedenis van het geheugen. Het boek verscheen in 1995 in de handel, en gaat over de taal waarin we over het geheugen denken en spreken. Voor zijn onderzoek naar de geschiedenis van de psychologie ontving hij de Heymansprijs van het Nederlands Instituut van Psychologen. 

Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt (2001) zou in 2003 nog bekroond worden met de Eureka!-prijs voor het beste non-fictieboek op het gebied van kennis en wetenschap, de Jan Hanlo-essayprijs en de NIP-Van Gorcum-media-prijs. Het boek werd in vele talen vertaald.  

Jury

De jury bestond uit Harry Bekkering, Yra van Dijk, Aukje Holtrop, Jos Joosten, Anton Korteweg, Janet Luis en Bart Vervaeck. Aan de J. Greshoff-prijs is een bedrag van € 4.500 verbonden. 

Uitreiking

De prijsuitreiking vond plaats op vrijdagavond 13 december 2002 in het Literatuurmuseum (toen nog Letterkundig museum).  

Credits portretfoto: Sake Elzinga