Gerrit
Krol

‘Als je niet elke dag met een stok in je ziel roert, dan vries je dicht.’ Het zijn Krols eigen woorden, schreef de jury, ‘maar Gerrit Krol zou ze als motto boven zijn hele werk kunnen zetten. Hoe leerzaam, vermakelijk of ontroerend dat werk ook is, vóór alles wil Krol er schrijvenderwijs achter komen wat hem bezighoudt en wat dat betekent.’

Krol was wiskundige en combineerde zijn schrijverschap met zijn baan als computerdeskundige bij de NAM. Hij publiceerde romans, verhalenbundels, poëzie, essays en columns. In 1962 debuteerde hij met de roman De rokken van Joy Scheepmaker. Voor Het gemillimeterde hoofd ontving hij in 1968 de Prozaprijs van de gemeente Amsterdam, voor De weg naar Sacramento in 1978 de Multatuliprijs. In 2001 ontving Krol de P.C. Hooft-prijs.

Met zijn bèta-achtergrond en filosofische interesse heeft Krol zijn lezers vertrouwd weten te maken met wiskunde en met God, met melancholie en met zijn geboortestad Groningen, stelde de jury. ‘In de breedte van zijn belangstelling, maar ook in zijn streven naar een glashelder, levend Nederlands, valt hij misschien nog het best met Multatuli te vergelijken. Die vergelijking is zeker ook van toepassing op het Pak-van-Sjaalman-achtige Het gemillimeterde hoofd (1967), waarin hij via allerlei gebieden – de gedichten van H. Marsman, de prenten van M.C. Escher, de wiskunde van Gauss, psalmgezang, het Fries enzovoort – erachter probeert te komen hoe mensen elkaar begrijpen.’

Krol is vaak dichter, denker en verteller tegelijkertijd, concludeerde de jury. ‘Dichter in de zin dat hij treffend, beknopt en helder formuleert. Denker voor zover hij en zijn literaire afsplitsingen altijd en op allerlei niveaus vragen stellen.’ En omdat denken en doen, denken en emotie moeten samengaan, is hij ‘altijd verteller; wat iemand denkt, krijgt bij hem een plaats in alledaagse omgevingen.’ Bijvoorbeeld in de sciencefictionachtige roman De man achter het raam (1982), waarin robot Adam, een kunstmatig brein, hoofdpersonage is. ‘Ontroerend, vermakelijk, leerzaam, in zo weinig mogelijk woorden,’ dat typeert Krols werk. 

De Telegraaf wees ook nog op het opvallende De ziekte van Middleton (1969) waarin ‘vanuit verschillende invalshoeken de erotische aantrekkelijkheid van de vrouw aan de orde’ komt. ‘Krol wordt gefascineerd door het schone geslacht, en raakt er niet op uitgekeken en -gestudeerd. In andere boeken komt die obsessie regelmatig terug.’ Krols meest recente roman was Maurits en de feiten (1986).  

Jury

De jury bestond uit Harry Bekkering, Margaretha Ferguson, Han Foppe, Anton Korteweg, Harry Scholten, Jan van der Vegt, Paul de Wispelaere en Ad Zuiderent. Aan de Constantijn Huygens-prijs was een bedrag van 10.000 gulden verbonden.

Uitreiking

De uitreiking vond plaats op vrijdagavond 12 december 1986 in het Haagse stadhuis.

Meer lezen over Gerrit Krol

• Gerrit Krol  was romanschrijver, essayist, dichter – en voor Shell jarenlang ook computerprogrammeur. Dat laatste had een verrassende invloed op zijn oeuvre

• Het leven ís verwarrend, de ziel kán koud worden. Dus lees de columns van Gerrit Krol

Credits portretfoto: Elmer Spaargaren / Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad