Frank
Westerman

‘Een indringend boek’, volgens de jury, geschreven met ‘de nieuwsgierigheid van een verslaggever en de pen van een groot stilist’. ‘Een meeslepende, van een grote persoonlijke betrokkenheid getuigende studie over de taak van de schrijvers in de stalinistische Sovjet-Unie om grote planologische, met name waterbouwkundige, mislukkingen te verdoezelen.’ 

In Ingenieurs van de ziel (2002) treedt Westerman in de voetsporen van Russische schrijvers in totalitaire tijden: Konstantin Paustovski (1892-1968), Maksim Gorki (1868-1936), Andrej Platonov (1899-1951) en Boris Pilnjak (1894-1938). Hij onderzoekt de fundamenten van een van de meest bizarre experimenten uit de geschiedenis van de mensheid: het Sovjetsysteem. Aan de hand van de tragische levensloop van Paustovski en diens tijdgenoten maakt hij de lezer in actuele reportages deelgenoot van de geestdrift van de Russische Revolutie: schrijvers die de bouw van kanalen en stuwdammen bezingen – eerst nog spontaan en idealistisch, maar dan in verplichte lofzang. 

Westerman schrijft ‘originele, uitgebalanceerde boeken waarin hij met betoverende kracht de lezer meezuigt naar vergeten hoofdstukken uit de geschiedenis, die bijna metaforisch zijn voor de grote verhalen’, aldus Margreet Fogteloo in het begeleidend essay. Hij laat door een combinatie van oral history en literaire onderzoeksjournalistiek zien hoe ‘ideologisch ingegeven theorieën in de praktijk contraproductief uitpakken’. ‘Terwijl de afvallige schrijvers bij bosjes de dood vonden in de werkkampen, trokken de “ingenieurs van de ziel” door het immense rijk langs kolchozen, industriecomplexen, stuwdammen en diverse megaprojecten om een geregisseerde realiteit vast te leggen en – in lijn met de dictatuur van het proletariaat – de smaak van “gewone” boeren en arbeiders op te tekenen.’  

Frank Westerman schrijft literaire non-fictie en was correspondent van de Volkskrant en NRC Handelsblad in Belgrado en Moskou. Hij debuteerde in 1994 met De brug over de Tara, over de geweldsuitbarstingen in de Balkan, schreef artikelen en werkte mee aan een IKON-documentaire over de val van Srebrenicain juli 1995 en publiceerde met collega-journalist Bart Rijs het boek Srebrenica. Het zwartste scenario (1997). In 1999 brak hij door met De graanrepubliek over het Groningse boerenland. Het boek werd bekroond met de Dr. L. de Jong-prijs voor eigentijdse geschiedschrijving en tweemaal voor toneel bewerkt. In 2004 verscheen El Negro en ik.  

Ingenieurs van de ziel werd in 2003 bekroond met de Dr. Wijnaendts Franckenprijs en werd veelvuldig vertaald. In 2010 zou het door The Sunday Times uitgeroepen worden tot Travelbook of the Year.  

Jury 

De jury bestond uit Harry Bekkering, Yra van Dijk, Hans Groenewegen, Koen Hilberdink, Aukje Holtrop, Ena Jansen, Jos Joosten, Anton Korteweg en Lut Missinne. Aan de J. Greshoff-prijs is een bedrag van € 5.000 verbonden. 

Uitreiking

De feestelijke prijsuitreiking vond plaats op vrijdagavond 17 december 2004 in Den Haag.

Credits portretfoto: Rop te Riet