David
Van Reybrouck

2010

J. Greshoff-prijs
David Van Reybrouck (1971) heeft de tweejaarlijkse J. Greshoff-prijs 2010 gekregen voor Congo. Een geschiedenis.

Congo is een magistraal boek dat een steeds tragischer wordend verhaal vertelt,’ schreef de jury. ‘Toch laat het de lezer, happend naar adem, met een hoopvol besef achter dat er, ondanks alles, toch iets te vieren valt. Behalve een mijlpaal in de geschiedschrijving is Congo een persoonlijk reisverslag dat ons bijna aan den lijve doet ervaren wat het is je in het hart van Afrika te begeven. Van Reybrouck vertelt op adembenemende wijze het verhaal van een reusachtig gebied dat ooit tot een koloniaal land werd geconstrueerd, gekneed en verdoemd.’  

 

Van Reybrouck schreef een ‘biografie van een prachtig doch geteisterd land’, en ‘laat ons schaamtevol beseffen dat de gulzige drang naar kostbare grondstoffen iedere consument medeplichtig maakt aan de complexe catastrofe die vandaag de dag nog steeds daar woedt’, aldus de jury. ‘Dankzij Van Reybroucks virtuoze compositievermogen en spannende stijl krijg je inzicht in (…) de geschiedenis van een roerig land.’ 

‘De bravoure van Van Reybrouck zit hem in zijn aanwezigheid, in de virtuositeit waarmee hij niet alleen verschillende registers in de weergave van de geschiedenis bespeelt, maar ze ook nog eens naadloos in elkaar laat overgaan’

In Congo. Een geschiedenis (2010) kenschetst Van Reybrouck de Belgische ex-kolonie van 1850 tot 2010. Als verteller treedt de stokoude Etienne Nkasi op, die beweert in 1882 te zijn geboren. Hij leidt de lezer chronologisch van de uitbuiting door koning Leopold II vanaf 1885, de korte duur van de dekolonisatie en de dictatuur van Mobutu naar de invloed van Obama en China nu.  

 

Honderden mensen laat Van Reybrouck aan het woord. Desondanks is hij geen ‘vrijblijvende, zogenaamd neutrale, waarnemer’, schrijft Walter Zinzen in het begeleidend essay bij de prijs. Het zijn harde maar correcte analyses waarin de hoofdrolspelers van de Congolese historie ‘van hun mythische proporties’ worden ontdaan. Tegelijk houdt hij zijn literaire reputatie hoog door de unieke compositie en krachtige symboliek.

 

Van Reybrouck geeft met dit monumentale boek Congo iets van zijn geschiedenis terug, schreef Marcia Luyten in NRC. ‘De bravoure van Van Reybrouck zit hem in zijn aanwezigheid, in de virtuositeit waarmee hij niet alleen verschillende registers in de weergave van de geschiedenis bespeelt, maar ze ook nog eens naadloos in elkaar laat overgaan. (…) Hij hopt van archeologie naar muziek en van biografie naar commentaar. Alles uit de kast om Congo’s groei, ondergang en eeuwig overleven te laten zien.’ 

 

David Van Reybrouck is filosoof, archeoloog en cultuurhistoricus. Hij debuteerde in 2001 met De plaag. Het stille knagen van schrijvers, termieten en Zuid-Afrika, dat werd bekroond met de Debuutprijs en de Literatuurprijs van de provincie Vlaams-Brabant. Na de roman Slagschaduw (2007) volgde het pamflet Pleidooi voor populisme (2008), waarvoor hij de Jan Hanlo Essayprijs ontving. Congo. Een geschiedenis werd bekroond met de Grote Geschiedenisprijs, de AKO Literatuurprijs en de Librisprijs. Van Reybrouck schrijft ook gedichten en theaterstukken, o.a. de monoloog Missie (2007) waarvoor hij de Arkprijs van het Vrije Woord kreeg.  

Jury

De jury onder voorzitterschap van Aad Meinderts bestond uit Yra van Dijk, Hans Groenewegen, Koen Hilberdink, Aukje Holtrop, Ena Jansen, Jos Joosten, Annemie Leysen en Lut Missinne. Aan de J. Greshoff-prijs is een bedrag van € 5.000 verbonden. 

 

Uitreiking

De feestelijke prijsuitreiking vond plaats op vrijdagavond 18 maart 2011 in het Literatuurmuseum (toen nog Letterkundig museum). 

 

Word vriend van het museum en maak nieuwe tentoonstellingen mogelijk! Help het museum