Bas
Heijne

‘Angst en schoonheid is een intieme ontmoeting tussen een bevlogen lezer, een auteur en een oeuvre,’ schreef de jury. ‘Tastend en verkennend, op zoek naar het geheim achter de tijdloze romans van Louis Couperus, beschrijft Bas Heijne bijna terloops hoe literatuur betekenis kan geven aan ons leven.’  

Al meer dan dertig jaar leest Heijne Couperus, wiens oeuvre hij vaak aanhaalt in zijn werk. Angst en schoonheid (2013) gaat over de levensvragen die Heijne zich als moderne lezer nog steeds stelt: ‘Hoe kan een mens zichzelf overeind houden in een wereld waarin alles vergankelijk is, waarin de mens die zich ontworstelt aan de benepenheid van zijn eigen kleine wereld niet automatisch een rijker, zinniger leven wacht, maar misschien juist de wanhoop van de totale leegte?’ In zijn onderzoek ‘overschrijdt Bas Heijne alle traditionele genregrenzen. Het boek is geen biografie van Louis Couperus, geen analyse van diens romans of van een tijdperk, en ook geen zelfportret van een lezer. Het persoonlijke essay van Heijne is al die dingen tegelijk, en daarnaast een openlijke poging om zijn lezers namens Couperus te verleiden en voor diens werk te winnen,’ aldus de jury. 

Voor Heijne heeft de ‘oppervlakkige poederdons-Couperus’ zoals sommige bewonderaars hem afschilderden, nooit bestaan, schrijft Mary Kemperink in het begeleidend essay. Heijne ziet hem als denker, zoeker, als ‘worstelaar met het raadsel van ons bestaan’. In een persoonlijke lezing van zijn oeuvre, dat Heijne ziet als één groot geheel in plaats van verschillende stromingen, onderzoekt hij de centrale maar paradoxale vraag ‘hoe kunnen we betekenis geven aan een bestaan dat geen betekenis heeft?’ Zo treft Heijne ‘het hart van Couperus’ levensbeschouwing en schrijverschap. De vraag zelf ontkent tegelijk iedere mogelijkheid van een antwoord. Het is dan ook een moedige vraag die accepteert dat er nooit uitsluitsel te geven is over de zin van ons bestaan.’ 

Bas Heijne debuteerde met de roman Laatste woorden (1983), gevolgd door Vreemde reis (1987), een bundeling van zijn reisverhalen voor De Tijd. Sinds 1991 is hij als essayist verbonden aan NRC. Na de roman Suez (1992) publiceerde hij voornamelijk essaybundels, waaronder De wijde wereld (2000), De werkelijkheid (2004), en Hollandse toestanden (2005, Henriette Roland Holst-prijs). Heijne is vertaler, schrijft toneelwerk en presenteerde in 2008 het tv-programma Zomergasten. In 2017 ontving Heijne de P.C. Hooft-prijs voor zijn oeuvre.  

Jury 

De jury onder voorzitterschap van Aad Meinderts bestond uit Erica van Boven, Yra van Dijk, Aukje Holtrop, Annemie Leysen, Jan de Roder en Carl De Strycker.  Aan de J. Greshoff-prijs is een bedrag van € 5.000 verbonden. 

Uitreiking

De feestelijke prijsuitreiking vond plaats tijdens het Schrijversfeest op zondagmiddag 18 januari 2015 in het Theater aan het Spui in Den Haag. 

Credits portretfoto: Mylène Siegers