Gertie
Evenhuis

Een ‘diepdoorleefde roman’ vond de jury. Evenhuis is ‘er in (…) geslaagd de gebeurtenissen rond h.b.s.-ers in de bezettingsjaren met jonge ogen te zien’ en zo een ‘helder beeld te geven’ zonder aan te zetten tot haat of vergeten.  

Evenhuis beschrijft de oorlogsjaren vanuit een groepje hbs’ers die de ellende van de oorlog zien en aan den lijve meemaken. Ze willen niet als toeschouwer aan de kant blijven staan, maar meewerken aan het verzet. Hun achtergrond speelt een grote rol: Peters vader is door de Duitsers opgepakt, terwijl de vader van zijn vriend Tom juist met de vijand heult. De moeilijkheden die ondanks hun persoonlijke dilemma’s moeten worden opgelost, brengen de vrienden dichter tot elkaar. 

De jury prees de diepgang van de personages: ‘De aanvankelijk als een soort padvindersavontuur beleefde medewerking aan het verzet neemt geleidelijk grimmiger vormen aan, waarin de hoofdfiguren rijpen tot volwassenheid. Hun onderlinge verbondenheid, hun verhouding tot de leraren en tot hun ouders is met gevoelige hand getekend, maar gaat nergens over de grens naar de sentimentaliteit. Zelfs een hachelijk moment, als de confrontatie van de jonge Nederlanders met een prille Duitse soldaat, krijgt door de ernst en vastheid van toon een waarde, die de strijdbaarheid niet aantast, doch het verhaal boven de eenzijdigheid verheft. De snelle en levendige verhaaltrant versterkt de aantrekkelijkheid van een boek, dat voor de jongeren van thans op uitstekende wijze die bittere jaren oproept, zonder hun geest te krenken door haat of hun denken te verdoven door misplaatste vergetensgezindheid. Aldus is een boek ontstaan, dat in zijn oorlogsherinneringen Jan Campert voor de geest roept en in zijn inlevingskracht de brede lezerskring van een Nienke van Hichtum zal boeien.’ 

Het uitgangspunt voor de roman was het dagboek dat Evenhuis in de oorlog had bijgehouden, volgens haarzelf een boekje ‘vol egocentrisch geschrijf, verliefdheden, angst voor proefwerken en dergelijke. Maar over die weinig spectaculaire belevingen lag ook de schaduw van de Duitse onderdrukking.’ Wij waren er ook bij (1961) is ‘eerder een “understatement” dan een gruwel-oorlogs-verhaal – mogelijk uit reactie – en later een bewuste afwijzing van het “heldenverhaal”, waarin één jongen of één meisje alles beleeft wat er tussen ’40 en ’45 maar te beleven viel,’ zei ze tegen Trouw. ‘Het is technisch niet eens mogelijk, dat een jong mens al die dingen (zie vele jeugdboeken over de oorlog) meemaakt. En dan nog geven dit soort voorstellingen van zaken een gevaarlijk, wat al te avontuurlijk en fleurig beeld van het verschrikkelijke bedrijf, dat een oorlog is.’ 

De illustraties zijn van Otto Dicke.  

Gertie Evenhuis debuteerde in 1958 met het jeugdboek Avontuur aan de grens. Daarna volgden Boot zonder water (1960) en Collecte in Meulekenskerke (1960). Verdreven vloot (1962) werd als hoorspel uitgezonden door de KRO. De school van Schellebelle (1964) was toen haar recentste boek. 

Jury

De jury bestond uit Miep Diekmann, J.R. Wolf, P.H. Dubois, H.A. Wage en Gerrit Kamphuis. Aan de Nienke van Hichtum-prijs is een bedrag van 1.000 gulden verbonden. 

Uitreiking

De prijsuitreiking vond plaats op maandagavond 21 december 1964 in het Haagse stadhuis.