Tijs
Goldschmidt

Tijdens de viering van 75 jaar P.C. Hooft-prijs in december 2022 in het Literatuurmuseum werd bekendgemaakt dat Goldschmidt de P.C. Hooft-prijs 2023 krijgt voor zijn oeuvre. De schrijver was blij verrast door dit nieuws. ‘Het is, helemaal afgezien van mezelf, een grote erkenning als je deze oeuvreprijs mag ontvangen. De P.C. Hooft-prijs staat bij mij hoog aangeschreven. Talloze schrijvers die ik heel goed vind, hebben hem gekregen. Ik kan eigenlijk nog niet geloven dat deze eer mij nu ook ten deel valt.’

De P.C. Hooft-prijs voor het oeuvre van Tijs Goldschmidt werd toegekend op voordracht van een jury bestaande uit Sinan Çankaya, Maxim Februari, Mirjam van Hengel (voorzitter), Daniël Rovers en Sana Valiulina. Ze omschrijven Goldschmidt in het juryrapport als een essayist pur sang.

‘Hij schrijft nooit zomaar een populair-wetenschappelijke verhandeling, hij bedrijft literatuur. Hij formuleert elegant en bedachtzaam, is een meester van de lichte ironie en zijn formuleringen zijn helder belijnd, zichtbaar zorgvuldig gecomponeerd en van een soepele talige muzikaliteit. Als essayist is hij een verteller die weet dat de inhoud en vorm hand in hand gaan en hij is een meester in het verschuiven van accenten, het leggen van onverwachte relaties en het opkloppen van sleetse verbanden.’

Tijs Goldschmidt (1953) promoveerde op het onderzoek naar cichliden in het Victoriameer, maar besloot zich vanaf 1993 volledig op schrijven te richten. Zijn boek Darwins hofvijver, waarin hij het persoonlijke en wetenschappelijke met elkaar verweeft, is in diverse landen uitgebracht. Daarna publiceerde hij vele essays, gebundeld in onder andere Oversprongen, Kloten van de engel, Vis in bad en Wolven op het ruiterpad.

In dit laatste boek verbindt de essayist volgens de jury met verbluffend vernuft de verspreiding van tulpensoorten met die van migranten en vluchtelingen. Hij laat niet alleen zien hoe beweging en verandering de evolutie voortstuwen, maar ook dat zowel mensen als andere dieren zich steeds nieuwe plaatsen moeten bevechten en hoeveel inventiviteit en eenzaamheid daarbij komt kijken.  

Voor Goldschmidt is schrijven in feite pure noodzaak. ‘Als geen enkele uitgever interesse zou hebben om mijn werk uit te geven, dan zou ik toch zo ongeveer doen wat ik nu doe’, vertelt hij. ‘Het is voor mij een manier om over dingen na te denken en mijn gedachten te ordenen. Dat doe ik ook wel als ik met mensen praat, maar het gaat me beter af als ik alleen ben en schrijf. Ik heb het dus nodig als bezigheid en mis het ook erg als ik het niet doe.’ 

Dat dit hem op een dag de P.C. Hooft-prijs zou opleveren, had hij niet durven dromen. ‘Toen ik eenmaal wat frases uit het juryrapport hoorde tijdens een telefoongesprek, begon ik toch te geloven dat het waar was.’ 

Uitreiking

De uitreiking van de belangrijkste Nederlandse literatuurprijs vond plaats tijdens een feestelijke bijeenkomst op donderdagmiddag 25 mei. Aan de prijs is een bedrag verbonden van € 60.000. Het secretariaat van de P.C. Hooft-prijs wordt gevoerd door het Literatuurmuseum, dat ook de uitreiking organiseert.

Eerdere laureaten in de categorie beschouwend proza zijn onder anderen: Maxim Februari (2020), Bas Heijne (2017), Willem Jan Otten (2014), Gerrit Komrij (1993) en Hugo Brandt Corstius (1987). 

75 jaar P.C. Hooft-prijs

De P.C. Hooft-prijs bestaat sinds 1947, het jaar waarin de driehonderdste sterfdag van Pieter Corneliszoon Hooft werd herdacht. Op woensdag 21 december 2022 vond in het Literatuurmuseum een feestelijke bijeenkomst plaats om het 75-jarig bestaan van deze prestigieuze oeuvreprijs te vieren. Op het programma stonden onder andere optredens van vijf dichters die in het verleden de P.C. Hooft-prijs wonnen, en de bekendmaking van de winnaar van 2023.

Ter gelegenheid van het jubileum verschijnt het door Aad Meinderts geschreven boek In gekroonde stoeten, dat terugblikt op de geschiedenis van de prijs en ook het verhaal vertelt van de Theo Thijssen-prijs en de Max Velthuijs-prijs. Meinderts is vanaf 1987 ambtelijk secretaris, met een onderbreking van de jaren 2002-2009.

De P.C. Hooft-prijs wordt jaarlijks toegekend aan Nederlandse schrijvers voor een telkens wisselend genre: verhalend proza, beschouwend proza en poëzie. 

Credits portretfoto: Hans Aarsman