Ik zat in een soort mannelijke menopauze. Maar nu heb ik er weer zin in.

In februari 1980 ontwaakt Remco Campert uit zijn jaren-zeventig-slaap met Na de troonrede. Zijn eerste echte verhalenbundel sinds elf jaar verschijnt in een eerste oplage van 20.000 exemplaren. De vier verhalen spelen zich af in de jaren zeventig in Amsterdamse kunstenaarskringen. Na de vrolijke jaren zestig viert daar het doemdenken hoogtij.

De critici zijn over het algemeen lovend over Camperts dichtbundel Scènes in Hotel Morandi. De titel verwijst naar een naambordje boven een klein verveloos deurtje dat Campert in Florence zag, maar tegelijk naar de door hem bewonderde, in stillevens gespecialiseerde kunstschilder Giorgio Morandi (1890-1964). Achterin staat het aan zijn moeder opgedragen gedicht ‘Januari 1943’ opgenomen.

Typerend is het gedicht ‘Liggend naakt’:

Campert heeft nooit te klagen gehad over het aantal lezers dat hij met zijn verhalenbundels en romans wist te bereiken. Maar een boek met een oplage in eerste druk van 385.000 exemplaren was ook voor hem een bijzondere ervaring. Dit wordt werkelijkheid als de CPNB hem in 1984 vraagt het Boekenweekgeschenk voor 1985 te schrijven. Dat wordt Somberman’s actie, de novelle die voor een groot deel tot stand komt in Parijs.

Campert met boek Somberman's actie in z'n hand,
1985

Het is leuk om over onhandige mensen te schrijven. Onhandigheid is altijd goed voor een lach. Niet praktisch in het bestaan staan is een dankbaar onderwerp.

De ‘actie’ van Somberman bestaat uit het in brand steken van een stapeltje papieren in het leegstaande bedrijfspand van zijn failliete voormalige werkgever. Somberman is een exponent van de jaren tachtig waarin de werkeloosheid hoog was, met niet alleen financiële maar vooral sociale en psychologische gevolgen. Niet alleen in gedichten maar ook in columns en verhalen is de actualiteit altijd een belangrijke inspiratiebron voor Campert.

Naar aanleiding van de verschijning van Somberman’s actie schrijft Martin van Amerongen in een profiel in De Groene Amsterdammer:

Campert is een dermate perfect schrijvend en sensibel voelend kunstenaar, dat hij al lang de modieusheid van zijn materiaal is ontstegen en inmiddels – weinig luidruchtig als hij is – stilletjes zijn plaats te midden van Nederlands beste schrijvers heeft ingenomen.

Als auteur van het Boekenweekgeschenk neemt de belangstelling voor het oudere werk sterk toe. Verschillende romans en verhalenbundels uit de jaren vijftig, zestig en zeventig worden in 1985 herdrukt. Ook de bundel Tot zoens (1986), een reprise van Waar is Remco Campert? (1978) uitgebreid met een aantal nieuwe verhalen, krijgt een warm onthaal.

Dit geldt ook voor Eetlezen dat in september 1987 het licht ziet. Het omvat een keuze uit de columns die Campert sinds 1985 elke donderdag in de Volkskrant publiceert. De onderwerpen zijn zeer divers, de toon is ‘helder, weemoedig en geestig’ (Carel Peeters). Het begrip ‘eetlezen’ wordt in één van de columns geïntroduceerd.

Eten behoort tot de prettigste dingen in de wereld. In dit deel van de aardbol wordt het dan ook veel en regelmatig gedaan. Men kan in huis eten of in speciaal daarvoor ingerichte ruimten buitenshuis, zogenaamde restaurants. Eten kan men alleen doen of in gezelschap.

Een ander zeer prettig ding is het lezen van woorden. Dit doet men alleen. Woorden kan men bijna overal lezen, behalve misschien in een van licht verstoken grot of boven op een duintop bij windkracht 10.

Maar het mooiste is voor mij de combinatie van beide genietingen. Lezen terwijl je eet of eten terwijl je leest – hier kan weinig tegenop. Jammer genoeg wordt het eetlezen in gezelschap in het algemeen niet gewaardeerd. Door de meeste mensen wordt het als ‘ongezellig’ ervaren.

Zelfs op de verkoop van zijn poëzie heeft de Boekenweek een gunstig effect: van de uit 1962 daterende bundel Dit gebeurde overal verschijnen in 1985 een zevende en achtste druk en een negende in 1987. In 1988 stelt Campert een bloemlezing uit zijn gedichten samen waaraan hij de titel Een neger uit Mozambique geeft, afkomstig uit zijn debuut Vogels vliegen toch.

Ter gelegenheid van de Boekenweek 1989 schrijft Campert voor Vroom & Dreesmann de novelle Zachtjes neerkomen. Hoofdpersoon is de 58-jarige dichter Onno Mulder die in het gevecht met de alcohol langzaam het onderspit delft.

In een vraaggesprek bij gelegenheid van zijn zestigste verjaardag suggereert de interviewer dat hij zo langzamerhand de kneepjes van het vak wel moet kennen. Campert antwoordt:

Remco Campert verkleedt zich

Bij het schrijven is het nu juist de kunst om te vermijden dat je de kneepjes doorkrijgt. En zodra je ze door hebt, moet je ze afleren. Je kunt, volgens bepaalde theorieën althans, zeggen: een verhaal moet een begin, een midden en een eind hebben, en in dat begin moet dan weer het eind vervat zitten. Een beetje als een slang die in zijn eigen staart bijt. Dat is dan misschien zo’n kneepje. Maar schrijven is een vak dat je nooit echt onder de knie krijgt. Zo gauw dat gebeurt, is het niet leuk meer om te doen. Ik heb schrijven altijd beschouwd als iets dat ik leuk moet blijven vinden en niet als een zure plicht. Het is voor mij altijd weer een avontuur om te zien welke kant een verhaal op gaat.

Door de gestage stroom van nieuw werk (romans, verhalen, columns, gedichten), de herdrukken van oudere publicaties en zijn optredens op festivals en in het theater is Remco Campert weer helemaal terug op het literaire toneel.