Vestdijk schreef ‘Een, twee, drie, vier, vijf’, uitgaande van de ook hier weer dubbele datering onder aan het verhaal, in één dag, op 6 januari 1933. Herschrijven en herzien vond vervolgens plaats tussen 7 en 10 januari. Ook deze novelle publiceerde Vestdijk in Forum, enkele maanden eerder dan ‘Het veer’. ‘Een twee drie vier vijf’ werd (zonder de komma’s van de handschrifttitel) opgenomen in de verhalenbundel Narcissus op vrijersvoeten (1938, Nijgh & Van Ditmar), ‘Het veer’ al eerder in De dood betrapt (1935), waarmee Vestdijk als novellist zou debuteren.

Vestdijks Vichy-agenda

Anders dan bij ‘Het veer’, zijn er van novellen als ‘Parc-aux-Cerfs’ en ‘Barioni en Peter’ ook aantekeningen en schema’s bewaard gebleven. Die maken onderdeel uit van een Vichy-agenda over 1929 die Vestdijk als notitieboek gebruikte. De agenda bevat schema’s, steekwoorden, aantekeningen en vaak tot in detail uitgewerkte overzichten van verhalen, essays en novellen die Vestdijk vanaf 1934 schreef. Voor ‘Barioni en Peter’ beperkt dat materiaal zich tot aantekeningen van een enkele pagina.

‘Parc-aux-Cerfs’ liet meer sporen na in het notitieboek. Het bevat vijf pagina’s met vooral veel aantekeningen over het leven van Lodewijk de Vijftiende. Links boven aan de eerste pagina noteerde Vestdijk ‘Schönstedt etc.’, en dat is een verwijzing naar een heel concrete bron die aan het schrijven van deze novelle ten grondslag lag: het in 1927 bij Van Holkema & Warendorf verschenen boek Regeering en liefdeleven van Lodewijk XV, koning van Frankrijk (1710-1774) van W.C. Schönstedt. Na de pagina’s met aantekeningen bij Vestdijks lectuur volgen in het notitieboek nog eens zeven pagina’s die betrekking hebben op ‘Parc-aux-Cerfs’, met daarin onder andere een ‘Schema Het Hertenpark’, een synopsis van het verhaal en een thematische opsomming van enkele ‘Hoofdmotieven’.

Het besef dat in bepaalde opzichten met ‘Het veer’ vergelijkbare novellen als ‘Barioni en Peter’ en ‘Parc-aux-Cerfs’ tot in detail van tevoren door Vestdijk zijn uitgedacht, met gebruikmaking van heel concrete, en bij het schrijven van het verhaal recent verschenen bronnen, roept ook weer vragen op over de ontstaansgeschiedenis van ‘Het veer’. Zou ook deze zo sterk doorgecomponeerde novelle ontleend zijn aan heel specifieke lectuur? En werkte Vestdijk in dit geval dan toch ook met voorbereidende schema’s, waardoor zijn fantasie tijdens het schrijven in sterke mate werd beteugeld? Bij gebrek aan bronnenmateriaal is dat antwoord vooralsnog niet te geven…

Brochuretekst voor de bundel

Het ontbreken van dergelijk materiaal voor ‘Het veer’ wordt gecompenseerd door de aanwezigheid van een andere tekst in diezelfde Vichy-agenda van 1929, de door Vestdijk geschreven brochuretekst voor De dood betrapt. De tekst is in zijn geheel kruisgewijs doorgehaald, wat bij Vestdijk meestal betekent dat hij verwerkt is in een ander document, hier waarschijnlijk overgeschreven in een voor de uitgever bestemde netversie:

‘Belanghebbende voortbrengselen van onze vertelkunst’

Het kolossale oeuvre van Vestdijk bevat naast De dood betrapt en Narcissus op vrijersvoeten nog slechts twee andere verhalenbundels: Stomme getuigen (1946) en De Fantasia en andere verhalen (1949). Tijdens het leven van Vestdijk werden de bundels als geheel maar sporadisch herdrukt. Wel verschenen, voor het eerst in 1974, Vestdijks Verzamelde verhalen. De laatste druk van die verzamelbundel dateert alweer van 1994.

Die betrekkelijk geringe aandacht voor Vestdijks novellen werd wellicht in de hand gewerkt door Vestdijk zelf, die zich na 1958 eerst en vooral als romancier beschouwde. Dat neemt niet weg dat juist die verhalen en novellen tot op de dag van vandaag wel degelijk, zoals Vestdijk het in 1935 zelf al schreef, als ‘belanghebbende voortbrengselen van onze vertelkunst’ kunnen gelden. In de woorden van Vestdijkkenner Rudi van der Paardt: