Tonke
Dragt

De roman lijkt ‘op het eerste gezicht af te stevenen op een overbekend science fiction-patroon’, schreef de jury. ‘Al spoedig blijkt de lezer echter een koerskorrektie mee te maken en in de richting van een veel bredere thematiek, wordt hij meegesleept naar de oudste problemen die een mens kan ervaren en naar de nieuwste tijden die hij kan beleven, raakt hij betrokken in de fascinerende rebellie van een jonge mens tegen een tot berusting verschraald milieu. In een levendige verhaaltrant, waarin exactheid en vindingrijkheid samengaan, met een uitgebalanceerde compositie en precisie in stijl en woordgebruik, heeft de schrijfster naar het oordeel van de jury dit thema op zeer suggestieve wijze gestalte gegeven.’ 

In Torenhoog en mijlen breed (1969) arriveert planeetonderzoeker Edu Jansen in het onderzoekscentrum op Venus. Op aarde is alles volgebouwd, en ook op Venus wordt de natuur gewantrouwd. Alle onderzoekers verblijven in een veilige koepel waar zowel het klimaat als de mens perfect gecontroleerd wordt, en het is verboden om de natuur in te gaan. Edu voelt zich echter onweerstaanbaar aangetrokken door de kleurrijke en bedwelmende Venuswouden, ‘als vuur zo heet, torenhoog en mijlen breed’. Als hij toch de wouden intrekt ontdekt hij een wonderlijke en angstaanjagende wereld. De planeet blijkt bewoond door ‘venusmensen’ met telepathische eigenschappen, waardoor ze ook met de aardbewoners kunnen communiceren.  

Met het boek schreef Dragt de eerste volwaardige Nederlandse toekomstroman voor kinderen. Ze onderzoekt de mogelijkheid van leven op een andere planeet en de omgang met buitenaardse wezens, en zet de schoonheid van de ongerepte natuur en het harmonieuze bestaan op Venus tegenover de volledig gecontroleerde wereld van Edu.

‘De fascinerende wijze waarop Tonke Dragt de wereld van woord en die van gedachten tegenover elkaar stelt, waarop zij de zelfontdekking van de jonge mens en zijn angst daarvoor in een sterk geladen verhaal heeft ingebouwd, zal hopelijk de aandacht van haar lezers niet afleiden van de talrijke details, die een scherpe analyse zijn van wat er vandaag de dag in onze wereld en onze gevoelswereld op het spel staat,’ schreef Miep Diekmann in de Haagsche Courant. 

Dragt, die opgeleid was aan de Academie voor Beeldende Kunsten, maakte zelf de illustraties.

Tonke Dragt debuteerde met verhalen in het literaire kindertijdschrift Kris Kras, waarna haar jeugdroman Verhalen van de tweelingbroers in 1961 uitkwam. Daarop volgden De brief voor de koning (1962, Boek van het Jaar), Geheimen van het Wilde Woud (1965) en De zevensprong (1966).

Jury 

De jury bestond uit Loek Elffrich, Gertie Evenhuis, Loek ’t Hooft, Annie van Moerkercken van der Meulen en Harry Scholten. Aan de Nienke van Hichtum-prijs is een bedrag van 3.000 gulden verbonden. 

Uitreiking

De uitreiking vond plaats op woensdagavond 22 december 1971 in het Haagse stadhuis. 

Nadat in 1964 de eerste Nienke van Hichtum-prijs was uitgereikt aan Gertie Evenhuis, was er daarna ondanks het voornemen ‘regelmatig’ uit te reiken geen bekroning meer geweest. Na aansporing van burgemeester Marijnen werd Dragt in 1971 gekozen als de tweede laureaat. 

Meer lezen over Tonke Dragt

• Lees: ‘Kastelen, bossen, bergen, rivieren: de tekeningen van Tonke Dragt spreken tot de verbeeldingʼ

Credits portretfoto: Jan van Eyk / Nationaal Archief / Collectie Spaarnestad